Ko te Kōpututanga Tuhinga Reo Ture

Rapua te kōpututanga tuhinga - he kohinga o ngā whārangi manomano e pā ana ki te ao ture me ōna momo tuhinga katoa kua tuhia i te reo i ngā tau 1829 tae rā nō ki te tau 2009, kua whakarorohikotia.

Kō te Kōpututanga Tuhinga Reo Ture

Kei te takiwā o te waru miriona ngā kupu katoa kei roto i te Kōpututanga Tuhinga. Ka taea te raparapa ki ngā kupu takirua hoki 

Te raparapa Kōpututanga Tuhinga Reo Ture

Mā te ‘search bar’ ki runga nei ka āhei ai te kuhu i tētahi kupu Māori ki roto, ā, ka kitea mēnā kei te Kōpututanga Tuhinga Reo Ture taua kupu. 

E hohonu ake ai tō rapunga kupu me whakamahi ngā tātarihanga ā-rorohiko ki roto i te 'corpus browser'. 

Tirohia ngā hua o tō rapunga kupu

Mēnā kei te Kōpututanga Tuhinga te kupu, te rerenga kōrero rānei e hiahia ai koe, ka kitea he rārangi rerenga kōrero me tō kupu, rerenga kōrero rānei e tīpakohia ana ki waenganui i taua rerenga kōrero.

Ko ētahi o ngā kupu he kupu kua whakamahia noatia, ā, e hia mano tauira o ērā kupu. Ko ētahi o ngā kupu kotahi anake te tauira.

Ki te nui kē atu ngā hua, whakamahia ngā pātene kei te whakamutunga o te rārangi kōrero kia whiriwhiri kia pēhea te kaute o ngā huanga kōrero ka kitea i taua wā rā: 100, 500, 2000 rānei. 2000 te mōrahi o ngā huanga kōrero e taea ana e koe te kite i te wā kotahi, kei taumaha rawatia te pae tukutuku rā.

Kia whakarite i ngā hua

He whakapapa kē te āhua o te whakarārangi mai o ngā rārangi rerenga kōrero, nō reira ka kitea te tauira nō mai rā nō i te tuatahi heke iho ko te tauira nō nā tata nei i te whakamutunga.

Māu e whiriwhiri mēnā mā te pū tuatahi o te kupu e whakarārangi mai ai ngā rerenga kōrero, mā reira koe e kite ai i te kupu e takoto ana i te taha matau o tō kupu. Kia pērā, pāwhiritia te pātene ‘right collocate’ 

Hei tauira, ki te hiahia koe kia kite mēnā he ‘i’, he ‘ki’ rānei kei te taha matau o te kupumahi ‘whakatau’, ka patopatohia te kupu ‘whakatau’ ki roto i te pouaka raparapa, ka whiriwhiria mā te pū tuatahi e whakarārangi mai ai ngā tauira katoa, ā, ka titiro whakararo iho kia kitea ai mēnā ko ‘i’, ko ‘ki’ rānei te pū e nui ake ana te whakamahia. Mā tēnei momo whakarārangi e taea ai te kite te momo hanganga wetereo e hāngai ana ki tō kupu raparapa. 

Whakamahia te pātene ‘date’ kia tīmata te whakarārangi o ngā hua mai i ngā kupu ō-mua rā nō ki ō-naianei.

Ko te tukanga o te momo whakaritenga kupu e kōwhiritia ana e koe ka hāngai ki ngā hua i tō papa whakaata. Ia te wā ka tāpirihia e koe he hua hou, ka whakaritea kia tīmata te rārangi mai o ngā hua mai i ngā kupu ō-mua ki ō-naianei. Kia whakaritea ngā hua kia tīmata te rārangi o ngā kupu mai i te pū tuatahi, pāwhiritia te pātene ‘date’ kātahi ka pāwhiritia te pātene ‘right collocate’.

Ka taea e koe te whakarite haere te tuatahitanga o ngā hua kotahi rau (o te rarahi o ngā hua e hiahiatia ana e koe rānei). Ki te whakarite koe i te tuatahitanga o ngā hua kotahi rau kātahi ka hiahia koe kia tāpirihia he hua anō, ka tōaitia te tukanga o tō rapunga kia tika ai te whakarite i ngā kupu katoa. 

Rapua te pūtake o ngā kōrero

He tohutoro kei te taha mauī rā nō o ia tauira o te kupu raparapa. Ki te pāwhiri koe i tērā tohutoro ka mōhio koe nō hea tērā kupu raparapa. Ka āhei te pāwhiri i ērā pitopito kōrero katoa kia kitea te tuhinga ā-rorohiko nei, te kape tūturu ā-rorohiko rānei (mēnā kei reira) o taua tuhinga. 

Ka taea te whakahohonu tō mōhio ki ngā abbreviations used in reference codes

Kei te tīwae tuatoru te tau i whakamahia ai te tauira o te kupu.

Ko te rerekē haere o te puna kupu me te hanga i te rerenga kōrero

Ko tētahi take matua mō te raparapa kōpututanga tuhinga kia kitea ai pēhea te rerekē haere o ngā kupu Māori me ngā rerenga kōrero mai i te wā i tīmata ai te tuhia o ngā tuhinga kei roto i te kōpututanga tuhinga

Hei tauira, ki te whakauru koe i tētahi kupu rapurapu pērā ki te kupu ‘kooti’, ‘whakatau’ rānei ka kite ake koe pēhea te whakamahinga o aua kupu i te wā i whakamahia ai taua kupu i ngā tuhinga tawhito o te Kōpututanga Reo ā-Ture. Nāwai nāwai ka rerekē haere ngā momo kupu ka whakamahia. Mā tēnei rauemi ka kite ake koe pēhea tērā rerekētanga i taea ai.

Whakatewhatewha i ngā tuhinga ā-rorohiko

Ki ētahi, he uaua te pānui i te tuhinga ā-rorohiko ki roto i te Kōpututanga Reo ā-Ture, ā, he nui anō hoki ngā tohutohu āhua tauhou nei.

Ka pērā nā te mea arā tonu ētahi tuhinga ko ngā tūtohu kei reira i te wā i whakarorohikotia ērā tuhinga kei reira tonu. Nāwai ka whakakorea ēnei tūtohu kātahi ka māmā ai te pānui i ēnei tuhinga.

Ki te hiahia koe kia kite i tētahi atu ritenga o ēnei tuhinga, ko te nuinga (engari anō te katoa) kei te Pātaka Kupu Māori e noho ana ki te pae tukutuku o te New Zealand Electronic Text Collection, he māmā ake te pānui ki reira.

Ko ngā Hapa kei roto i te Kōpututanga Reo ā-Ture

Ō roto mai i ngā kōpututanga ā-rorohiko o te reo Māori, ō tēnei kōpututanga reo te mea nui tonu, ā, kei te takiwā o te waru miriona kupu kei roto. Heoi arā tonu ētahi hapa, ētahi kupu āhua rerekē te hanga. He rerekē ngā take i  pēnei ai. Nā Emma Osbourne tētahi pūrongo e whakatewhatewha ana i ēnei momo hapa kei roto i te kōpututanga me te orokohanga mai o ēnei hapa. Download the error report